ძალადობას

ჩვენ არ გვსურს მთავრობის კრიტიკა და მისი გადაწყვეტილებების პროტესტი ისჯებოდეს ცემით, დასისხლიანებით.

არსებობენ ადამიანები, ვისაც დღემდე არ აქვს ინფორმაცია თუ რა მასშტაბის და ფორმების ძალადობას აქვს ადგილი ძალოვანების მხრიდან. ან აქვთ გარკვეული წარმოდგენები თუ ახსნა, თუ რატომ იყო ეს “საჭირო”.

თუ ასეთი ადამიანების რიგებში ხარ, გაეცანი ჩვენს სათქმელს.

400+ ნაცემი ადამიანი

ამ დროისთვის ნაცემია აქციის 400+ მონაწილე. 100-მდე მათგანი კი ჰოსპიტალიზებულია. ძირითადი ფოკუსი თავის არეზეა – ხილულ დაზიანებებზე, თუმცა არიან ისეთი ნაცემი ადამიანებიც, ვისაც სახეზე კვალი არ ეტყობა.

რამ გამოიწვია ძალოვანების ასეთი აგრესია? სანამ მიზეზებს ჩავუღრმავდებით, შეაფასე – არის ეს უმნიშვნელო ნაკაწრები თუ მნიშვნელოვანი დაზიანებები?

მეტის ჩვენება

შემთხვევით მოხვდათ ალბათ…

პროპაგანდა ცდილობს ჩამოაყალიბოს სურათი, რომელშიც, ყველა ამ შემთხვევაში, კანონმორჩილი სამართალდამცავი, კანონიერი გზებით შეეცადა აგრესიული, ფეიერვერკით და ქვით შეიარაღებული მოქალაქის დაკავებას, რომელმაც გაუწია წინააღმდეგობა, ამ შეხლა-შემოხლაში კი ორივე მათგანი დაზიანდა, მაგრამ პოლიციელმა იმარჯვა და მოიგო ეს ბრძოლა.

ასეთი სურათი შეიძლება ამაღელვებლად ჟღერდეს, და “გმირ” პოლიცელებზე სენტიმენტებსაც აღვიძებდეს. მხოლოდ ერთი პრობლემაა – ეს ძალიან იშვიათად ხდება (ინფორმაცია გვაქვს 21 დაშავებულ მათგანზე). ძირითადად, მოქალაქეები ზიანდებიან დაკავების შემდეგ, ჯგუფურად, ან მიპარვით და ცემით, ან სპეციალურად გამზადებულ მინივენებში, ან უკვე იზოლატორებში, წაქცეულის ცემის არაერთი კადრიც არსებობს. მოქალაქეებს ძარცვავენ, აფურთხებენ, აგინებენ.

აქ ძირითადად ფოკუსი გვაქვს 2024 წლის ნოემბერს დაწყებულ აქციებზე, თუმცა მსგავსი არაერთი მაგალითის მოძებნა შეიძლება 2024 წლის გაზაფხულის და 2023 წლის აქციებიდანაც.

ძალოვანებს მიზნად აქვთ მონაწილეების გამორჩეულად დასჯა და დამცირება. არა ინდივიდუალური გადაცდომების სახით, არამედ სისტემურად, ორგანიზებულად. ამას ადასტურებს სახალხო დამცველიც (1, 2), თუმცა ჩვენ დამატებით მასალებს გაგიზიარებთ და შენით შეაფასე:

არის ეს დაკავებისას შემთხვევით მოხვედრილი ხელის შედეგი, თუ სხვა რამ?

კიდევ ბევრი მაგალითის ნახვა შეგიძლია ამ წყაროებზე:

• რადიო თავისუფლება
• Georgia Elections 2024 – Facebook გვერდი
• ინგლისურენოვანი ანგარიში 1
• ინგლისურენოვანი ანგარიში 2
• GeorgianDreamWorks (დახარისხებული: ძალადობა მედიაზე და სხვა)
• სხვადასხვა ფრაზა (მოქალაქეების ინტერვიუებიდან)

თქვენ რომ ესვრით ქვებს, მაშხალებს?

ზემოთ უკვე გაჩვენეთ, რომ ძალადობის უმეტესობა ხდება ადამიანებზე, ვინც არაფერს ისვრის. თუ ისვრის – მას წლობით იჭერენ, განსხვავებით ძალოვანებისგან.

თუ მაინც გსურს ჩაძიება, ჩვენი პასუხის სანახავად გადადი აქ.

ევროპაშიც ხომ არბევენ ხოლმე?

ამ კითხვის დასმა არასწორი გვგონია. ჩვენ ჩვენი მორალით და ტვინით უნდა ვიმოქმედოთ. ევროპას კი მხოლოდ გადაცდომებში არ უნდა მივბაძოთ. მაგრამ, რადგან “ოცნების” პროპაგანდა ამახვილებს ყურადღებას ამ საკითხზე, ჩავეძიოთ საფრანგეთის მაგალითზე.

რამდენიმე განსხვავებაა:

1. საფრანგეთში აქციის მონაწილეები გაცილებით უფრო აგრესიულები არიან, მაგალითად, 2018-19 წლის პროტესტებზე დაზიანდა აქციის 2500 მონაწილე და 1800 პოლიციელი – ეს არის თითქმის თანაბარი ბრძოლა. ჩვენს შემთხვევაში, გვაქვს 400+ ნაცემი ადამიანის მტკიცებულება, და დაახლოებით 21 გაზიარებული მტკიცებულება დაზიანებულ სამართალდამცავებზე. “ოცნება” ძირითადად აპელირებს ქვის და ფეიერვერკის სროლაზე, შეურაცხყოფაზე. რობოკოპების აღჭურვილობა კი ზუსტად ასეთ საფრთხეებზეა გათვლილი.
2. საფრანგეთში, დაკავების შემდეგ ცემის ფაქტები თითქმის არ ხდება. მაგალითად, 2017 წელს ბორკილდადებულ ადამიანს სცემეს, რასაც დიდი პროტესტი მოჰყვა.
3. საფრანგეთში, ისე როგორც ევროპის სხვა ქვეყნებში, შესაძლებელია გამოძიება, სამართლის ძიება. არსად არ არის სრულყოფილი სისტემა, თუმცა, სამართალდამცავები დანომრილები არიან, და სასამართლო მუშაობს.
4. საფრანგეთში, ანალოგიური პროტესტი შეიძლება მოჰყვეს კანონს საპენსიო ასაკის ცვლილებასთან დაკავშირებით. საქართველოში, პროტესტის მონაწილეებს აქვთ განცდა, რომ ქვეყნის მთავარ ორიენტირზე თქვა მთავრობამ უარი.
5. საქართველოში, როდესაც რობოკოპები მოქალაქესთან მივარდებიან და იწყებენ მის ცემას, მოქალაქეს თავის დაცვის უფლებაც არ აქვს, რადგან მოგვიანებით სასამართლო მას მძიმე მუხლით – პოლიციელზე თავდასხმისთვის გაასამართლებს.

ზოგადად, ევროპის ქვეყნებშიც შეიძლება იყოს ასეთი პრობლემები, თუმცა, ინსტიტუტების დამოუკიდებლობის გამო, მეტია შანსი იპოვო შენი სიმართლე, და ასეთი პრობლემები აქციო როგორც ინდივიდუალურ გამარჯვებად, ისე – უბიძგო მთავრობას კონკრეტული ცვლილებებისკენ. მაგალითად, დღეს რომ რობოკოპების დანაშაულს არ/ვერ იძიებენ, ეს ხომ დიდი ხანია ვიცით? რატომ არ იცვლება სისტემა? იმიტომ ხომ არა, რომ სწორედ ასეთი უნდა რომ იყოს და საზოგადოებას ბერკეტი არ აქვს მის შესაცვლელად?

ნაციონალები უარესად არბევდნენ!

სწორედ ეს დარბევები და ძალადობა იყო მთავარი მიზეზი, რატომაც ისინი წავიდნენ და მოვიდა ახალი ძალა. არც ის რეჟიმი სცემდა და აწამებდა მის ერთგულ მხარდამჭერებს – ისიც საპირისპირო აზრს ებრძოდა მხოლოდ.

ახლაც იგივე ხდება, იგივე ადამიანების ხელით. ადრეც ბიძინა ივანიშვილი აფინანსებდა რეჟიმს, “ხარება” არბევდა, მურუსიძე ასამართლებდა, კალაძე კი ამართლებდა.

თუ ჩვენ ვადარებთ იმ ფაქტს, რომ დღევანდელ რეჟიმს აქციაზე ჯერ ადამიანი არ მოუკლავს, სამაგიეროდ ხომ გაიმეტა მოსაკლავად? ასეთი ცემის დროს განა ვინმეს შეუძლია აიღოს პასუხისმგებლობა, რომ ადამიანი არ მოკვდება? ეს ხომ ნიშნავს, რომ სისტემის ხელით არაერთი ადამიანია მოკლული? ან შენ – ელოდები ასეთი ფაქტის დადგომას? მანამდე არ ღირს გაპროტესტება?

ჩვენ არ გვსურს დავკმაყოფილდეთ ასეთი სტანდარტით – მეტი გვსურს, მეტი გვემეტება ამ ქვეყნისთვის.

გინება ძალოვანების მხრიდან

“ალბათ შეაგინეს, თორემ რატომ გაბრაზდებოდა” – ამბობ შენ. გადახედე ვიდეოებს – ჰგვანან ესენი იმ პოლიციელებს, ვისაც უბრალოდ სხვა გზა არ დაუტოვეს, და პატიოსანი ადამიანები წყობილებიდან გამოიყვანეს?

ცალკე სასაუბროა, რომ როგორი შეურაცხყოფილი და ნაწყენიც არ უნდა იყოს პოლიციელი, მან კანონის მიხედვით უნდა იმოქმედოს – დააკავოს და არა სცემოს.

• “დავაი ნახ*უი” – პოლიციელი მიმართავს მოქალაქეებს, რომლებიც მის მითითებას ემორჩილებიან. ვიდეო
• დავაი ეხლა გაა*ვი აქედან, თორემ წაგათრევ ვიდეო
• ხარება რაციით აგინებს მოქალაქეს ვიდეო
• კიდევ ერთი შეგინება პოლიციელის მხრიდან ვიდეო
• “ას ლარიანებო”, და სხვა მიმართვები ვიდეო
• “თქვე ნაბოზ*ებო” ვიდეო
• “ადი ადი ტროტუარზე შენი დედას შევე*ცი” და სხვა სახის გინება ვიდეო
• “ცხვირში *ლე ნორმალურია?” და სხვა რეპლიკები ვიდეო
• რატომ იგინები? – ეკითხებიან მოქალაქეები აგრესიულ პოლიციელებს. ვიდეო, ისტორია მონაწილისგან.
• “ქალი ძირს გდია”, “ეგდოს” – პასუხობს პოლიციელი ვიდეო

და.. “ტიტუშკები”?

აქამდე მხოლოდ სახელმწიფო სტრუქტურების დანაშაულზე გიყვებოდით. არსებობს კიდევ სხვანაირი მოძალადეები – ე.წ. “ტიტუშკები”. ესენი არიან აგრესიული ადამიანები, რომლებიც თავს ესხმიან აქციის მონაწილეებს, აწყობენ პროვოკაციებს (მაგ. იწყებენ პოლიციელების გინებას), არიან ძირითადად მთვრალები.

“ოცნების” პროპაგანდა ორ რამეს გვეუბნება ამ ჯგუფებზე – რომ ესენი არიან სამართლიანად გაბრაზებული უბრალო მოქალაქეები (ქალაქში, რომელშიც “ოცნებამ” წააგო), ან თვითონ ოპოზიციის მიერ არიან დაქირავებული.

ზოგჯერ რთულია გარკვევა – მაგ. არის ეს მთვრალი პოლიციელი ნამდვილად პოლიციელი?

ეს რომ ასე არ არის, ამის არგუმენტად გიზიარებთ არაერთ მასალას, სადაც ჩანს – როგორ ძალადობენ ეს ადამიანები და როგორ აძლევს პატრული მათ ამის უფლებას – თუ იქვეა, სხვაგან იყურება, თუ არ არის – არც მოდის.

გამოიძიებენ და დასჯიან…

თუ აქამდე მოხვედი და ნახე ზემოთ ჩამოთვლილი კადრები, სურათები თუ არგუმენტები, როგორც პასუხისმგებლიან მოქალაქეს, ალბათ იმის იმედი გაქვს, რომ მოძალადეებს დასჯიან.

აქ მოგიყვებით, რატომ არ გვაქვს ჩვენ ეს იმედი.

• არავინ დასჯილა: აქციები არ დაწყებულა ახლა, მაგ. ზემოთ ჩამოგითვალეთ რამდენიმე ფაქტი გაზაფხულის ან 2023 წლის აქციებიდან. გამოძიება “იწყება” (1, 2, 3), თუმცა არასდროს სრულდება.
• აქციაზე დგას სპეციალური, გადაკეთებული მიკროავტობუსები – დაბურული/გაუქმებული ფანჯრებით და ამოღებული სკამებით. ამ მანქანებში სცემენ დაკავებული ადამიანების დიდ ნაწილს.
• ყაველაშვილმა დააჯილდოვა შსს-ს 10 მაღალჩინოსანი, პოლიციელებს კი სახელმწიფო სახლებს უშენებს, რითაც კიდევ ერთხელ გაესვა ხაზი, რომ ეს დანაშაულები არათუ დანაშაულად, ძალის გადამეტებად ან შეცდომად არ არის აღქმული, პირიქით – კარგად შესრულებულ დავალებად.
• დამრბევებს არ აქვთ შიდა საიდენტიფიკაციო ნიშანი. ეს ნიშნავს, რომ პრაქტიკულად შეუძლებელია გამოძიება – ვინ არის ნიღბის მიღმა. ეს ნიშნავს, რომ სისტემის მიზანი არ არის დასაჯოს სამართალდამცავი, რომელიც ძალას ამეტებს. მაგალითად, სტრუქტურა “ვერ სჯის” სპეცრაზმელს (19:29), რომლის ხალხის მიმართულებით ნასროლ გაზის კაფსულას 22 წლის ბიჭი სასწაულებრივად გადაურჩა.
• “ოცნების” წევრებს აქვთ რიტორიკა, რომელიც არ ამტყუნებს მოძალადეებს, არ მიანიშნებს, რომ ასეთი ფაქტების გამოძიებით ოდნავ მაინც არიან დაინტერესებული.

ამ ფაქტებზე დაყრდნობით ჩვენთვის ცხადია, რომ ეს არის არა “ზოგიერთი სამართალდამცავის ინდივიდუალური გადაცდენა”, არამედ სისტემური, ორგანიზებული ცემა და წამება. ჩვენი აზრით, ერთი ძალოვანის დასჯაც კი მნიშვნელოვნად შეარყევს, განცდას, რომ ისინი ხელშეუხლებლები არიან. ეს კი, დააფიქრებს მათ ისევ გააგრძელონ მაღალჩინოსნების უსიტყვო მორჩილება, თუ არა.

დასჯილია 0 ძალოვანი. სანამ გამოძიება ეძებს დამნაშავეებს, საზოგადოებამ ათეულობით მათგანი ამოიცნო. მათ შორის 2019 წლის აქციებიდან.

• Facebook პოსტების კომენტარებში არაერთი დამნაშავე თუ ეჭვმიტანილი პოლიციელის სახეა – პოსტი 1, პოსტი 2, პოსტი 3, პოსტი 4
• “მთავარის” გამოქვეყნებული სია (რამდენიმე ათეული)
• კიდევ ერთი, მეორე, მესამე, მეოთხე, მეხუთე, მეექვსე, მეშვიდე, მერვე თუ მეცხრე
• 103 ამოცნობილი ნიღბიანის სახელი და გვარი
• 4 “ტიტუშკა”
• მერიის თანამშრომელი 5 “ტიტუშკა” (ასევე: რეპორტაჟი)
• ამოცნობილი ნიღბიანების სია

შეჯამება

ვფიქრობთ საკმარისი მასალა გაგიზიარეთ იმისთვის, რომ გქონდეს სწორი აღქმა. შენი გადასაწყვეტია პროტესტს გამოთქვამ ამ ყველაფერზე, თუ იტყვი, რომ არაუშავს. ყოველ შემთხვევაში, “არ ვიცი რა ძალადობა ხდება” აღარ არის მისაღები პასუხი.

თუ ეჭვს შეიტან ყველაფერ აქ მოცემულში, ასე შეხედე: თუ უყურებ სამთავრობო არხებს, არ მოდიხარ აქციაზე რომ შენი თვალით ნახო, ჩვენ ამოგიკრიფეთ უამრავი მასალა – ფოტო, ვიდეო, ტექსტი.

სხვა რა შეგვიძლია? რა შემთხვევაში იტყვი, რომ “კი, ეს საკმარისი მტკიცებულებაა?”

ერთად მოვაგვაროთ ეს ფუნდამენტური პრობლემა – შევეშვათ საუბრის მაგივრად ძალადობას და ვისაუბროთ ყველაფერზე: აგენტებზე, ევროკავშირზე, რუსეთზე, ცენზურაზე, კანონებზე, სასამართლოზე, კორუფციაზე, გეოპოლიტიკაზე თუ ფეხბურთზე.

შეიძლება ვერ შევთანხმდეთ სხვა საკითხებზე, თუმცა ეს არის ის მინიმალური, რაზეც უნდა იდგეს ჩვენი დემოკრატია. დღეს შეიძლება ჩვენ არ ვეთანხმებით მთავრობას. რა მოხდება, თუ ხვალ შენც არ დაეთანხმები?