🎤 ქუჩის ინტერვიუ

ბევრი არაფერი გჭირდება, ერთი ტელეფონი ვიდეოს გადასაღებად და ერთიც – ხმის ჩასაწერად (ან მიკროფონი). თუმცა, ამასაც სჭირდება მომზადება – შეამოწმე რომ ყველაფერი მუშაობს და დატენილია.

სანამ ადამიანს გამოელაპარაკები, რთულია მიხვდე არის ის შენი აუდიტორია თუ – არა. თუმცა, შეგიძლია ყურადღება მიაქციო რა ვითარებაშია – თუ სადმე მიიჩქარის, ალბათ არ ღირს გაჩერება, ასე უფრო გააღიზიანებ. თუ პარკში მშვიდად სეირნობს, მეტი შანსია დაგთანხმდეს საუბარზე.

ასევე, გაითვალისწინე კონტექსტი. მაგალითად, თუ რაიმე სახალხო დღესასწაულზე ხარ, მიაქციე ყურადღება – ხომ არ საუბრობს პოლიტიკაზე, რას ამბობს, არის კი შენთვის საინტერესო?

მიესალმე პატივისცემის გამოხატვით, დადებითად, ითხოვე ნებართვა რამდენიმე წუთის დათმობაზე. თუ ამ ინტერვიუს კონკრეტული ორგანიზაციის სახელით ატარებ, ახსენე ესეც, მაგალითად “გამარჯობა, შეიძლება მიმდინარე პოლიტიკურ მოვლენებზე რამდენიმე კითხვა დაგისვათ? X უნივერსიტეტიდან ვართ.”

ასევე, შეგიძლია საკუთარი თავი შეკითხვების გამხმოვანებლად გააცნო – “გვინდა დაგისვათ რამდენიმე კითხვა, რომლებიც პროტესტის მონაწილეებისგან შევაგროვეთ”, ასე – შენ უფრო ნეიტრალურ პოზიიცას დაიჭერ და ნაკლებად დაძაბავ რესპოდენტს.

კამერასთან ინტერვიუს ბევრი ადამიანი ერიდება. შეგიძლია შესთავაზო სახის დამალვა

დრო ცოტა გაქვს, მაგრამ ეს არ უნდა შეგეტყოს. არ დაუსვა კითხვები “სხაპასხუპით”. დასვი ერთი ან ორი კითხვა მშვიდად, აუღელვებლად. ასე, ის უფრო გაიხსნება.

თუ დაძაბულობამ იმატა, არ აყვე, პირიქით – შეანელე საუბარი, ან სულაც შეჩერდი, წამიერი დაყოვნებაც საკმარისი შეიძლება აღმოჩნდეს საუბრის დასამშვიდებლად.

საინტერესოა, ამ კონკრეტულ პროტესტთან აქვს შენიშვნები, თუ ზოგადად პროტესტთან – მთავრობის კრიტიკასთან?

ხშირად, პროპაგანდის გავლენით, ადამიანები ყველას “ერთ ქვაბში ხარშავენ” ხოლმე – “იქ ყველა მოსყიდულები ან შეცდომაში შეყვანილები ხართ”, ამბობენ ისინი. “ყველაზე” საუბარი ადვილია. საჭიროა დაკონკრეტება, ერთი, კონკრეტული ადამიანის წარმოდგენა. საინტერესოა უშვებს თუ არა ასეთი ადამიანის იქ დგომას. თუ კი, ალბათ თუნდაც იმ ერთი ადამიანის პოზიციაც საინტერესო ხდება, რთულდება მისთვის ხაზის გადასმა.

ზოგადი წარმოდგენის შესაქმნელად საინტერესოა – რა ინფორმაციას ფლობს და როგორ აღქმა აქვს?

…ზოგჯერ 100,000 გამოვდივართ, ზოგჯერ – 500. “ოცნების” პასუხი არის ან სრული იგნორი ან სასტიკი დარბევა და რეპრესიები. როგორ ვეძებოთ პასუხები ჩვენს კითხვებზე?

როგორც წესი, განსხვავებული აზრის მქონე ადამიანები გვერდითი პოზიციიდან აფასებენ ხოლმე მოვლენებს – მიგვითითებენ ამა თუ იმ საქციელზე, გვაძლევენ შენიშვნას. ამ შეკითხვით ვუბიძგებთ მას ჩაერთოს ფიქრის პროცესში. თუ რაიმე სასარგებლო იდეა აქვს, გაგვიზიაროს.

კახი კალაძემ ამ სიტყვებით არა მიმდინარე პროტესტის მონაწილეები დაამცირა, არამედ 2007 წლის 7 ნოემბრის აქციაზე მდგომი ადამიანები. მაშინ, “ნაციონალურ მოძრაობას” ამართლებდა – ქვეყნისთვის ასეა საჭიროო. საინტერესო იქნება ადამიანების აზრი, როდესაც გაიგებენ, რომ ეს შეფასება ძველია, და ახლა იგივე შეფასება მიმდინარე პროტესტთან დაკავშირებით კეთდება.

ჩვენ, საპირისპირო მაგალითების მოყვანა მრავლად შეგვიძლია, მაგალითად, “რა წყაროებს ეყრდნობი?” შეკითხვაში ასეთი არაერთი მაგალითია ჩამოთვლილი.

შემხვედრი შეკითხვა: თუ კი, შეგიძლიათ გაიხსენოთ ერთი მაგალითი? 

მიანიშნებს, რომ თუ სურს გაიგოს განსხვავებული ინფორმაცია, საჭიროა გასცდეს მის მიერ არჩეულ საინფორმაციო წყაროებს.

შეიძლება ზოგადი კომპლიმენტები არ დაიშუროს “ოცნებისთვის”, თუმცა როდესაც მას უწევს ასეთი სახის შედარების გაკეთება, ის მეტად ფიქრობს და უფრო მეტად საკუთარ აზრს აზიარებს.

შემხვედრი შეკითხვა შეიძლება იყოს: “შეგიძლიათ გაიხსენოთ მაგალითი, როდესაც “ოცნებამ” ძალაუფლებაზე წინ დააყენა ხალხის ინტერესი?“

ხშირად, “ოცნება” საკუთარ თავს ქვეყანასთან აიგივებს. საინტერესოა რას ფიქრობენ ადამიანები – რამდენად ანსხვავებენ პარტიას და ქვეყანას ერთმანეთისგან.

ერთი შეხედვით ხელისგულზე არის ამ მასშტაბის კანონდარღვევა, თუმცა ამაზე ნაკლებად ვსაუბრობთ. საინტერესო იქნება რიგითი ადამიანების დამოკიდებულება ამ საკითხთან დაკავშირებით.

ჯერ დავაზუსტოთ, სმენია თუ არა და თუ კი – ვთხოვოთ შეფასება. ეს კითხვა საკმარისად კონკრეტულია, თუმცა, ამავდროულად, საკმარისად ღიაა იმისთვის, რომ მან ახსნას მისი დამოკიდებულება ამ ძალადობაზე.

შეიძლება დამთხვევა იყოს?

ზოგჯერ, შეიძლება ადამიანებმა თქვან, რომ “ხდება ხოლმე, მთავარია უარესი არ მომხდარა”. ასეთ დროს უნდა ვცადოთ ხაზის გავლება – მაინც რა იქნება მისთვის საკმარისი, რის შემდეგ იტყვის, რომ “ასე აღარ შეიძლება”? ეს, ერთის მხრივ რეალური შეკითხვაა, მეორეს მხრივ – რიტორიკული, რადგან მიანიშნებს ასეთი შეფასების ამორალურობას.

ძალადობას ჩვენც ვგმობთ, მაგრამ დროულად რომ გავცდეთ ამ ზედაპირულ შეფასებას, კითხვაშივე ვპასუხობთ ძირითად გამონათქვამებს.

აქაც, ჯერ ამბავს ვუყვებით, შემდეგ კი შეფასებას ვთხოვთ. თუ ამბის ნაწილში არ გენდო, შეგიძლია მასალის ჩვენება შესთავაზო. თუ ამბავი გასაგებია, მაშინ მას ზოგადი შეფასების ნაცვლად ვუბიძგებთ დაფიქრდეს მისთვის ახლობელ ადამიანებზე – რა რეაქცია ექნებოდა, რომ ვინმე “თანამოქალაქეს” კი არა, მის წრეს შეხებოდა ასეთი პრობლემები?

პროპაგანდა სიტყვა “თავისუფლებას” საკუთარი კონტექსტით იყენებს – “კი კარგია, მაგრამ..”. საინტერესოა ამ ადამიანისთვის რას ნიშნავს ეს სიტყვა.

1918 წელს საქართველომ ნეიტრალიტეტი გამოაცხადა მაგრამ რუსეთმა 1921 წელს მაინც დაიპყრო! ფიქრობ რომ ნეიტრალიტეტი, მეგობრების გარეშე დარჩენა დაგვიცავს გარეშე მტრისგან?

“სუვერენიტეტი” მეორე სიტყვაა, რომელსაც სიამაყეზე აშენებული პროპაგანდა იყენებს და რითაც ამართლებს მეგობრების ჩამოშორებას.

რომელ პასუხს არ ელოდი? ან რომელი გერთულა განსაკუთრებით?

რა მომენტში გამოგელია სათქმელი? ეს შეიძლება იყოს რთული პასუხის გამო, შეიძლება რაიმე წყარო გთხოვა, რომელიც უცებ ვერ იპოვე, ან პირიქით – მოსალოდნელზე მარტივად დათანხმების შემთხვევაში, შეიძლება უცებ ვერ მოიფიქრო დამატებით რისი თქმა გსურს.

თუ ისე სხვა საკითხზე გადავიდა და გაგიჭირდა საუბრის მთავარ საკითხზე დაბრუნება, მოინიშნე – ეს არის ერთ-ერთი დიდი გამოწვევა ასეთი ინტერაქციების დროს. შენ შეიძლება მზად იყო კითხვა-პასუხისთვის, საუბრის სტრუქტურა გქონდეს აღქმული, მაგრამ ეს ჩარჩო რესპოდენტს არ აქვს – მას შეუძლია ნებისმიერი მიმართულებით განავითაროს სათქმელი, ნებისმიერ საკითხზე გადავიდეს. უმეტეს შემთხვევაში, უმჯობესია დააბრუნო შენს შეკითხვასთან.

მეორეს მხრივ, საინტერესოა რამ იმუშავა კარგად – რომელმა ფრაზამ თუ კონტრ-კითხვამ? რა გამოგადგა ყველაზე მეტად?

ხელოვნური გათამაშების დროს შედარებით რთულია, თუმცა მაინც საინტერესოა – რა მომენტებში ჩადგა ადამიანი თავდაცვის პოზიციაში, როდის დაიბნა, როდის გამოიჩინა ცნობისმოყვარეობა, როდის გაიხსნა?

ზემოთ ვისაუბრეთ რა მიზანი შეიძლება ჰქონდეს ასეთ ვიდეოებს. შესაბამისად, ჩანაწერის მასალიდან საჭიროა გაფილტვრა ზედმეტი კონტენტის და იმ ინტერვიუების, რომელსაც ასეთი ლოგიკური დასასრული აქვს.

• ეფექტური დაწყება – რესპოდენტის სახე, კითხვის დაწერა დიდად..
• მოკლე – თითო ინტერვიუ უნდა ჩაეტიოს 1-3 წუთში. შეძლებისდაგვარად ამოიღე პაუზები, თემიდან გადახვევები და მსგავსი მომენტები, რაც შინაარსს არ აზიანებს.
• გადასვლები – თუ ერთ ვიდეოში რამდენიმე ინტერვიუა, მოიფიქრე საინტერესო, დინამიური გადასვლის ეფექტი.
• ეფექტური ტიტრები – ზოგიერთი ადამიანი ასეთ კონტენტს ხმის გარეშე უყურებს, ამიტომ სასურველია ვიდეოს ერთვოდეს ტიტრები – დინამიური, მარტივად წასაკითხი, იდეალურ შემთხვევაში კი ემოციასთან დაკავშირებული (მაგ. აქცენტის გამოყოფა სხვა ფერით).
• ეკრანის ორად გაყოფა – შენი პოზიციის უკეთ საჩვენებლად, რესპოდენტის საუბრის პარალელურად შეგიძლია ჩასვა რაიმე სცენა, რომელიც შენს პოზიციას ამყარებს.
• მსუბუქი მუსიკა ფონად – მუსიკის შერჩევა სარისკოა, ფრთხილად უნდა იყო, შინაარსი რომ არ გადაფაროს, თუმცა თუ რაიმე მსუბუქი მუსიკა შეარჩიე და კარგად მოარგე ვიდეოს, ეს კიდევ უფრო საინტერესოს გახდის ვიდეოს.