🤷 რა აზრი აქვს საუბარს?

ბევრი ფიქრობს, რომ რეჟიმის მხარდამჭერებთან საუბარს აზრი არ აქვს, რომ მათთან არგუმენტები არ მუშაობს, არ აინტერესებთ სიმართლე ან მორალი.

ადამიანებს აქვთ აღქმა, რომ მათ ოჯახის წევრებმა თუ მეგობრებმა უღალატეს, არ გაიზიარეს მათი ტკივილი, არ მოუსმინეს მათ სათქმელს, თვალი დახუჭეს მორალზე, ენდნენ პროპაგანდას. ამის გააზრება მძიმე ემოციური ტვირთია.

ეს ტვირთი კი ნიჰილიზმს იწვევს – რამდენ ფრონტზე შეგვიძლია ვიბრძოლოთ? აქეთ პოლიციური რეჟიმი და პროპაგანდა, იქეთ – ახლო ადამიანები, რომლებიც არც ისე ახლო აღმოჩნდნენ..

“ვინც დღემდე ვერ ხედავს რა ხდება, მასთან საუბარს რა აზრი აქვს?!”
“ბევრჯერ ვცადე და არ გამომივიდა…”
“დაგვიანებულია, პროპაგანდა ამდენი წელია მუშაობს..”

ალბათ გსმენია ან შენ თვითონ გითქვამს ასეთი ფრაზა.

ჩვენ ვფიქრობთ რომ საუბარს აქვს აზრი. ყველასთან არა, ნაწილთან. ამას არც გულუბრყვილოდ ვფიქრობთ და არც შენს შესაგულიანებლად ვამბობთ. შინაარსობრივად, ლოგიკურად გაგიზიარებთ ჩვენს ხედვას.

1. ადარდებს რეჟიმს რამდენი მხარდამჭერი ყავს?

ერთი შეხედვით, ავტორიტარულ რეჟიმს არ აინტერესებს ხალხის აზრი – ნაწილს იყიდის, ნაწილს კი დააშინებს. თუმცა, ეს ასე არ არის. რეჟიმს ესმის, რომ მისი გადარჩენისთვის საჭიროა უმრავლესობის შეგრძნება ან/და მშვიდი, მორჩილი საზოგადოება.

სწორედ ამიტომ ხარჯავს ის ამდენ რესურსს პროპაგანდაში, მედიის კონტროლში, ემოციურ მანიპულაციაში, შიშის დანერგვაში, საზოგადოების გახლეჩვაში და “პროცედურულ დემოკრატიაში” – პარლამენტობანაში, ფასადურ წესრიგში.

მხოლოდ 3 თვეში, 170,000$ დახარჯეს

საბჭოთა კავშირშიც კი – უკანონოდ დახვრეტას ვინ გაბედავდა?! კანონიერი იყო ეს ყველაფერი, თორემ ადამიანები სხვანაირად არ მოითმენდნენ! ასეთი მოჩვენებითი სამართალი, ეს ილუზია საკმარისია ადამიანების გარკვეული ნაწილის დასაშოშმინებლად.

ეს ყველაფერი რეჟიმს დემოკრატიისთვის კი არ სჭირდება, არამედ გარკვეული ლეგიტიმაციის შესანარჩუნებლად შინ თუ გარეთ.

მას სჭირდება, რომ:

• მოწინააღმდეგეს ჰქონდეს მარტოობის შეგრძნება, რომ თუ რეჟიმს დაუპირისპირდება, მას გვერდში არავინ დაუდგება;
• მხარდამჭერს ჰქონდეს მორალური უპირატესობის განცდა (“მშვიდობა მინდა!”, “ტრადიციებს ვიცავ!” “ღირსებით ევროპისკენ!”).

ასე, რომ – კი, რეჟიმს ადარდებს ადამიანების აზრი. მას სჭირდება ადამიანებში კონკრეტული აზრის ჩანერგვა. მას სჭირდება “ხელმომწერი” ადამიანი, რომელიც მის მავნე ბრძანებას შეასრულებს და თავს დამნაშავედ არ იგრძნობს, მისი შეეშინდება და თავს შეშინებულად არ აღიქვამს.

რეჟიმის მორყევა იწყება მაშინ, როდესაც ჩვენ ამ აზრს დავუპირისპირდებით.

2. რა აზრი აქვს რეჟიმის მხარდამჭერებთან საუბარს?

ზემოთ ვისაუბრეთ, თუ რა ძალისხმევას სწევს რეჟიმი იმისთვის, რომ ადამიანები საკუთარ აღქმებში მოაქციოს, მის “სიმართლეში” დაარწმუნოს. ამ ბრძოლის მოსაგებად მნიშვნელოვანია რას ფიქრობენ ადამიანები – მათი კრიტიკული რაოდენობა.

შესაბამისად, კითხვა ჟღერს..
არა ასე: ❌ რა აზრი აქვს რეჟიმის მხარდამჭერებთან საუბარს?
არამედ ასე: ✅ ვისთან აქვს ან არ აქვს აზრი საუბარს? ვის როგორ ვესაუბროთ?

გთავაზობთ ასე შევხედოთ: “მეორე მხარეს” მხოლოდ გულგრილობა და ბოროტება კი არ დავინახოთ, არამედ ადამიანები, რომელთაც სხვადასხვანაირი რეაქცია აქვთ, სხვადასხვა რამის ეშინიათ, სხვადასხვა მოტივაცია აქვთ და სხვადასხვანაირად ცდილობენ გადარჩენას თუ თვითდამკვიდრებას.

ესენი არიან ადამიანები, ვინც სხვადასხვა მიზეზით მხარს უჭერს ან ითმენს რეჟიმს.

განვიხილოთ ოთხი ჯგუფი. სხვა ავტორიტარული ქვეყნების მაგალითზე კი დაახლოებით დავითვალოთ რომელ ჯგუფში რამდენი ადამიანია და რომელ ჯგუფთან რამდენად აქვს აზრი საუბარს.

რეჟიმის მხარდამჭერი თუ მომთმენი ადამიანების საერთო რაოდენობა იყოფა ასე:

1. ნამდვილად რომ სჯერათ და მოსწონთ

(25-35%, 🔴 ნაკლებად)

• პროფილი: ნამდვილად სჯერა რეჟიმის პროპაგანდის.
• რწმენა: ოპოზიცია საშიშია, ქაოტურია, უცხოეთიდან კონტროლდება. კი, არის პრობლემები, მაგრამ ამ პრობლემებს აბუქებენ, ზოგსაც აყალბებენ, არაფერი “ისეთი” არ ხდება.
• დემოგრაფია: ძირითადად ასკოვანი ადამიანები, უფრო მეტად რეგიონებიდან. ან ადამიანები, ვისი მსოფლმხედველობაც მთლიანად ეყრდნობა სტაბილურობას, ტრადიციას, ნაციონალიზმს, ცვლილების მიუღებლობას.
• ჩართულობა: აქტიურად უჭერს მხარს რეჟიმს. საკუთარი სურვილით იმეორებს მის პროპაგანდას და მესიჯებს.

2. შენიღბული კონფორმისტები

(30-40%, 🟢 მაღალი)

• პროფილი: არ უყვარს რეჟიმი, მაგრამ ცვლილების ეშინია – შეჩვეული ჭირი ურჩევნია.
• რწმენა: შინაგანი კონფლიქტის, კოგნიტური დისონანსის ასარიდებლად ცდილობს გარკვეული ახსნა უპოვოს სიტუაციას. (“სამაგიეროდ, მშვიდობა გვაქვს!”, “უარესიც შეიძლებოდა”, “ევროპაშიც ირღვევა კანონები”)
• ქცევა: შეიძლება გაიმეოროს პროპაგანდა არა იმიტომ, რომ სჯერა, არამედ – სწორედ შინაგანი კონფლიქტის ასარიდებლად, თავის ღირსეულად გასამართლებლად საკუთარი სინდისის ან გარშემომყოფების წინაშე.
• შესაძლებლობა: ამ ჯგუფთან საუბრისთვის საჭიროა ემოციური კავშირის დამყარება, უსაფრთხო გარემოს შექმნა. ამბებით, მაგალითებით, ისტორიებით საუბარი.

3. ცინიკოსი ბენეფიციარები

(10-20%, 🔴 არა)

• პროფილი: აღიქვამს რეჟიმის პრობლემებს თუ სიცუდეს, თუმცა მისგან პირად სარგებელს იღებს (სოციალურს, ეკონომიკურს თუ პოლიტიკურს – დაფასებას, სიმდიდრეს, ძალაუფლებას).
• რწმენა: არ სჯერა ან თვითონ ქმნის პროპაგანდის, რეჟიმის ლოიალურია მანამ, სანამ მისგან სარგებელს იღებს.
• ქცევა: საჯაროდ მხარს უჭერს რეჟიმს, პირად საუბრებში შეიძლება ეცინებოდეს კიდეც. მთავრობის წევრები, რომლებიც კანონს იღებენ, სამთავრობო მედია, რომელიც ამბავს გადმოსცემს, და ა.შ.
• გამოწვევა: ამ ჯგუფთან საუბარი რთულია, სანამ ძალაუფლების ცენტრი არ შეიცვლება, ან რეჟიმის ძალაუფლებას ბზარებს არ შეატყობენ (მაგ. გაცრუებული იმედი, რომ რეჟიმი სანქციებისგან დაიფარავდა)

4. აპოლიტიკურები

(10-20%, 🟡 საშუალო)

• პროფილი: პოლიტიკაში არ ერევა, არ სჯერა, რომ რაიმეს შეცვლა შეუძლია.
• რწმენა: ყველა მხარეს თანაბრად ადანაშაულებს, ერიდება პოლიტიკაზე საუბარს.
• ქცევა: არ ერთვება პროცესებში, ხმასაც არ აძლევს, თუ რაიმე განსაკუთრებული არ მოხდა.
• შესაძლებლობა: ამ ჯგუფთან საუბარი შესაძლებელია ემოციური ამბების გაზიარებით, იუმორით, ღირსებაზე და მორალზე მინიშნებით, იმის ახსნით, თუ როგორ იქცევა “პოლიტიკური” პრობლემები ყოველდღიურ პრობლემებად.

🟢 მწვანე და 🟡 ყვითელ ჯგუფებს თუ ავიღებთ, გამოდის, რომ “მეორე მხარის” 40%-დან 60%-მდე წარმომადგენლებთან მუშაობა შეიძლება. ყოველ შემთხვევაში, რეჟიმი მუდმივად ემუშავება მათ და ახლა ჯერი ჩვენზეა.

მაშ, რატომ ვამბობთ რომ მათთან საუბარს აზრი არ აქვს? ორი მიზეზია:

• რადიკალური მაგალითები – ამ კითხვის დასმისას პროტესტის მონაწილეებს წარმოუდგებათ ხოლმე უკიდურესი მაგალითები – ცინიკური ბენეფიციარები (პროპაგანდისტული არხის დირექტორი, მთავრობის ტენდერებზე დამოკიდებული მილიონერი ბიზნესმენი) ან ნამდვილი მორწმუნეები, ვისთან საუბარიც უბრალოდ არ გამოდის. ასეა მოწყობილი ადამიანის ტვინი, გამორჩეული, სახასიათო, მკვეთრი მაგალითები გვახსენდება ხოლმე, გვავიწყდება ჩუმი უმრავლესობა.
• სიზარმაცე – ხშირად ეს ნათქვამი სიზარმაციდან გამომდინარეობს. მაგალითად, როდესაც პოლიტიკოსი ამბობს ასეთ რამეს, მას შეიძლება უბრალოდ ეზარებოდეს ამ საკითხზე მუშაობა. რთულია საპასუხო მესიჯების მომზადება, კამპანიების ჩატარება, საუბარი, რთულ კითხვებზე პასუხის გაცემა.

თითოეულ ჯგუფს აქვს დამატებითი ინსტრუქცია, სადაც განვიხილავთ დეტალებს თუ როგორ უნდა ვესაუბროთ ამ ადამიანებს. თუმცა, თუ ჯერ კიდევ ეჭვობ, რამდენიმე კითხვას დაგისვამთ დასაფიქრებლად:

• თუ ამ ადამიანებთან საუბარს აზრი არ აქვს, რატომ ხარჯავს რეჟიმი უზარმაზარ ძალისხმევას მათთან სასაუბროდ, მათთვის თავისი სამყაროს გასაზიარებლად?
• რატომ იღლის თავს მოჩვენებითი კანონიერებით? რატომ უგზავნის მოქალაქეებს “ტიტუშკებს”, ხომ შეუძლია პირდაპირ პოლიციელს დაავალოს ეს საქმე? იმიტომ ხომ არა, რომ ეშინია აქამდე ჩუმად მყოფი მოქალაქის აღშფოთების და იმედი აქვს, რომ ამ აღშფოთებისგან ეს მცირე ნიღაბი დაიცავს.
• ზემოთ ჩამოთვლილი ჯგუფები ხომ ნათლად აჩვენებს, რომ ყველასთან ერთი მიდგომა არ ჭრის. მაგალითად “შეშინებული” ადამიანებისთვის “რუსის” დაძახება არც ლოგიკურია, და არც პროდუქტიული.
• 2024 წელს რეჟიმს არჩევნებზე ხმა მისცა არაერთმა ადამიანმა, რომელიც დღეს პროტესტის მონაწილეა. თუ ჯერ კიდევ ოქტომბერში ვერ ხედავდნენ ადამიანები ჩვენს სიმართლეს და ახლა დაინახეს, რატომ ფიქრობ, რომ ვინც დღეს ვერ ხედავს სიმართლეს, ხვალ ვერ დაინახავს? სად ავლებ ამ წარმოსახვით ზღვარს?

რეპუტაციის აიწონა-დაიწონა

“შენიღბულ კონფორმისტებს” და “ცინიკურ ბენეფიციარებს” აერთიანებთ ის, რომ ორივე მათგანი რაღაცას უფრთხილდება, და ამიტომ არის ჩუმად ან იმეორებს რეჟიმის პროპაგანდას. განსხვავება კი ისაა, რომ კონფორმისტი გადარჩენისთვის იბრძვის, ბენეფიციარი კი მილიონებისთვის და კორუფციაშია ჩაძირული. ერთს მისი პირადი თუ ოჯახის წევრების უსაფრთხოების გარისკვა უჭირს, მეორეს – ფუფუნების, ძალაუფლების.

წარმოიდგინე აიწონა-დაიწონა.

• მარცხენა მხარეს არის ის, რასაც ისინი იცავენ – ხელფასი, ძალაუფლება, პრივილეგიები;
• მარჯვენა მხარეს არის რეპუტაციული რისკი – რომ საზოგადოებამ ისინი აღიქვას ეგოისტებად, მოღალატეებად ან ლაჩრებად. გარიყოს საკუთარმა წრემ, თემმა.

რაც უფრო მეტია პირადი სარგებელი მარცხენა მხარეს, მით მეტი ზეწოლაა საჭირო მარჯვენა მხარეს.

და პირიქით – თუ ადამიანი უფრთხილდება მცირე ხელფასს (რომლის ჩანაცვლებაც არ არის შეუძლებელი) ან მცირე რეპუტაციას, რომელსაც მიაღწია მის გარემოში, ასევე მცირე ზეწოლა იქნება საკმარისი.

მაგალითად, მულტიმილიონერ ბიზნესმენს, რომელსაც მრავალი კორუფციული გარიგება აკავშირებს რეჟიმთან, მორალური შეფასებით ვერ შევაშინებთ, მისთვის მორალის წყარო ძალაუფლებაა.

თუმცა, საჯარო მოხელეს, რომელიც (სრულიად გასაგებად) უფრთხილდება თავის სამსახურს, რეჟიმი უსასრულოდ ვერ გააჩუმებს.

კომფორტისა და სინდისის ბრძოლაში მანიფესტშიც შეგიძლია გაეცნო ჩვენს სათქმელს.

ადამიანმა შეიძლება სინდისის ხმაზე წინ კომფორტი დააყენოს, თუმცა სახელის გატეხვა მისთვის უფრო მნიშვნელოვანი აღმოჩნდეს.

ამიტომ ვსაუბრობთ მკაფიოდ – ჩვენი მიზანი არ არის ადამიანების შერცხვენა, ჩვენი მიზანია მივუთითოთ მათ როლზე რეჟიმის მავნებლობაში და არ მივცეთ საშუალება პროპაგანდის მესიჯებით მოიტყუონ თავი და სცადონ მოგვატყუონ ჩვენც.

შეჯამება

ავტორიტარული რეჟიმის მოსარყევად საჭროა ამ საყრდენი ჯგუფების დასუსტება – შიშის, სიჩუმის, მოჩვენებითი ერთგულების და შეგრძნების, რომ “იქით ბევრნი არიან”.

მცირე ბზარების გაჩენისთანავე – გაჩუმებული ადამიანი ალაპარაკდება, შიდა წრეებიდან ინფორმაცია გაჟონავს, მხარდამჭერი ისეთივე რიხით ვერ გაიმეორეობს პროპაგანდას, ინფლუენსერი შეეცდება რეჟიმისგან დისტანციის დაჭერას. შესაბამისად, რეჟიმს მოუწევს მეტი და მეტი ენერგიის დახარჯვა კონტროლის შესანარჩუნებლად.

ჩვენი მიზანია:

• ვირწმუნოთ, რომ უცვლელი არაფერია, შეცვლას კი მოქმედება სჭირდება
• ვამხილოთ რეჟიმი, მისი ბოროტება, ორპირობა, ტყუილი
• ..და, შესაბამისად, გავურთულოთ მის მხარდამჭერებს საკუთარი თავის თუ ჩვენი მოტყუება.

ყველას ვერ დავარწმუნებთ. ყველა ტყუილს ვერ გავანეიტრალებთ.

გავიაზრებთ ვისთან აქვს აზრი მუშაობას, საუბარს, მოვემზადებით და ვიმუშავებთ.