🗣️ სასაუბრო რჩევები

თუ “დებატები” წერილობით გაქვს (მესენჯერში, კომენტარებში..), ქვემოთ ჩამოთვლილი პრინციპები მაინც საინტერესოა, თუმცა შეიძლება გერჩივნოს გასცე მოკლე პასუხი და თან დაურთო ლინკი, მათ შორის კონკრეტული სექციის ლინკი, რომლის პასუხად გამოყენებაც გინდა:

სთხოვე მას გადაიკითხოს ლინკზე არსებული არგუმენტი და შემდეგ გააგრძელოს საუბარი შენთან.

მას შეუძლია მოკლედ გაგიზიაროს მისი აზრი, ან კიდევ უფრო მოკლედ – შეაფასოს მაგალითად 5 ბალიანი შკალით (1 – საერთოდ არ ვეთანხმები; 5 – აბსოლუტურად ვეთანხმები).

რას ნიშნავს ხალხის მმართველობა? ვინ არიან პოლიტიკოსები – უფროსები თუ დაქირავებული ადამიანები?

არის თუ არა ერთი კაცის მმართველობა? თუ კი, რას ფიქრობ ამაზე?

თუ გიფიქრია ამ საკითხზე – ქუჩების გადაკეტვა, არეულობა, დაძაბულობა ხომ აზიანებს ეკონომიკას. რა შემთხვევაშია გამართლებული ასეთი ქცევა?

რამდენად მნიშვნელოვანია კანონი შენთვის? უნდა იყოს თუ არა ყველა თანასწორი მის წინაშე? თუ კი, არის ეს ასე? გვაქვს შერჩევითი სამართალი?

არის შემთხვევები, როდესაც ძალადობა გამართლებულია? (მაგ. შეგინების შემთხვევაში დაკავებული ადამიანების ჯგუფურად ცემა)

ამ კონკრეტულ პროტესტთან გაქვს შენიშვნები, თუ ზოგადად პროტესტთან – მთავრობის კრიტიკასთან?

ყოფილხარ აქციაზე? უყურებ არასამთავრობო არხებს? უშვებ, რომ შეიძლება რაიმე არასწორი იყოს სამთავრობო ტელევიზიის, ან ასეთი ჟურნალისტის მოტანილ ამბავში?

ზოგადად, შენთვის მნიშვნელოვანია გქონდეს ინფორმაცია?

შეიძლება არც ოპოზიციური ტელევიზიაა ობიექტური, თუმცა ერთი მთავარი განსხვავებაა – ოპოზიციური არხები იწვევენ და დასდევენ “ოცნების წევრებს” კითხვებზე პასუხის მისაღებად. “ოცნების” წარმომადგენლები კი ბლოკავენ და გაურბიან ოპოზიციის წევრებს. რატომ აქვთ დასამალად საქმე?

ვრცელდება არაერთი სიცრუე თუ ჭორი – ნებით (პროპაგანდით) თუ უნებლიედ. ვეცადოთ გავარჩიოთ რა არის აზრი და რა – წყაროთი გამყარებული არგუმენტი. აქცენტი გავაკეთოთ ფაქტებზე, რაც ვიცით, რის არსებობასაც ორივე ვაღიარებთ.

ახლა, პირისპირ ვსაუბრობთ მე და შენ. ვესაუბროთ ერთმანეთს. არ მივმართოთ აბსტრაქტულ “თქვენს”. ეს ხომ ორივეს შეგვიძლია გავაკეთოთ? ეს ცილისწამებაა. საკუთარი რეპუტაციით გავამყაროთ ნათქვამი. ვისაუბროთ იდეებზე და ქცევაზე, არა ადამიანებზე. თქვი შენ რას ფიქრობ, შენ როგორ მოიქცეოდი, შენ რა მიგაჩნია სწორად ან არასწორად.

რატომ ვართ სხვადასხვა აზრზე? შეიძლება ამის მიზეზი იყოს ის, რომ სხვადასხვა ინფორმაცია გვაქვს. ვიყოთ ღია ახალი ინფორმაციის მიღებისთვის. თუ აბსოლუტურად დარწმუნებული ვართ საკუთარ სიმართლეში, საუბარს აზრი ეკარგება. ეს ორივე მხარეს ეხება.

ჩვენი მიზანი წაგება ან მოგება არ არის. შეიძლება ჩვენ უფრო მეტად ჩახედული და მომზადებული ვიყოთ ამ საუბრისთვის, თუმცა ამ ცოდნის “მოგებისთვის” გამოყენება არ არის ჩვენი ინტერესი.

ბევრ საკითხს შეიძლება შევეხოთ, მთავარია შევინარჩუნოთ თანმიმდევრობა. სანამ ახალ საკითხზე გადავალთ, შევთანხმდეთ მიმდინარეზე ან ვთქვათ, რომ ვერ ვთანხმდებით. ეს დაგვეხმარება, რომ ერთ საკითხს ბევრჯერ არ დავუბრუნდეთ.

გარკვეული დროის გასვლის შემდეგ, ან თუ ვატყობთ, რომ წინ ვერ მივდივართ, შევაჯამოთ და დავხუროთ აქტიური საკითხი.

მთავარი პრინციპი არის იცნობდე შენს არგუმენტს დეტალურად, იცოდე სუსტი თუ ძლიერი მხარეები. ამიტომ, გაეცანი მასალას (თითოეულ ტექსტში არაერთი სიტყვა თუ ფრაზაა დალინკული სხვა ტექსტზე, შეგიძლია გაყვე და გადაიკითხო, საუბრის დროსაც შეიძლება დაგჭირდეს კონკრეტულ ნაწილში ჩაძიება, აქაც იგივე პრინციპია).

ზემოთ, გაცნობას რომ 5-10 წუთი დაუთმე სწორედ აქ გამოგადგება.

საუბრის დროს მაგალითებს მოიყვან და არგუმენტებს ჩამოაყალიბებ, შეძლებისდაგვარად მოარგე ამ ადამიანს. ელაპარაკე თავის ენაზე. შენი ურთიერთობა ამ ადამიანთან უნიკალურია და სწორედ შენ გაქვს მეტი შანსი მიიტანო სათქმელი.

მაგალითად, თუ ის ქრისტიანია და ეკლესიაზე თავდასხმაში სდებს სრულიად აქციას ბრალს, შეგიძლია აუხსნა, რომ ეს განზოგადება იგივე ცილისწამებაა.

არ დაიწყო საუბარი ირონიული, ცინიკური განწყობით. იყავი ემპათიური, ნამდვილად დაინტერესდი და შეეცადე გაიგო რას ფიქრობს, რა აწუხებს, რა აქვს სათქმელი. დაეთანხმე თუ დასათანხმებელია.

მაგალითად, “კი, მეც არ მომწონს ეს, თუმცა აქ კიდევ სხვა პრობლემებს ვხედავ”.

ზრდილობით, კეთილგანწყობით, თუმცა ამავდროულად მკაფიო ლოგიკით სცადე მიიტანო სათქმელი მასთან. გახსოვდეს, რომ ადამიანის დარწმუნება მხოლოდ ინფორმაციით და ლოგიკით არ გამოვა – ემოციური არსებები ვართ.

შენი მიზანია შეუტიო არასწორ ინფორმაციას, არაჯანსაღ იდეას და არა ადამიანს.

საუბრისთვის სწორი დროის და ადგილის შერჩევა უმნიშვნელოვანესია.

მაგალითისთვის განვიხილოთ შემთხვევა, როდესაც მშობელთან გაქვს გადაწყვეტილი საუბარი.

მაგალითად, აქციაზე გასვლისას, მშობელმა დაგისვა კითხვა ან დაგისვა შენიშვნანარევი შეკითხვა – “ვერ გამიგია რატომ დადიხარ ამ აქციებზეო”.

შენ შეიძლება გაგიჩნდეს სურვილი იქვე, მომენტალურად გასცე პასუხი, თუმცა ეს არ არის სწორი მომენტი – აქ არ არის დადებითი განწყობა, ეს უფრო თავდაცვის პოზიციაში ჩადგომაა, შენიშვნის მოგერიება. არც მზაობაა რეალური საუბრის და არც დრო არის საკმარისი.

ნაცვლად ამისა, შეგიძლია უპასუხო, რომ მზად ხარ საუბრისთვის, ოღონდ შესაბამის დროს, მაგალითად შაბათ-კვირას, სადილის შემდეგ – არცერთს რომ არ გეჩქარებათ.

იყავი საკუთარ თავში დარწმუნებული, მშვიდი. არ შეხვიდე კონფლიქტში, არ გამოხატო აგრესია. თუ შენს სიმართლეში და ცოდნაში მყარად ხარ, ეს არ გაგიჭირდება.

არ შეაწყვეტინო – მოუსმინე ბოლომდე. არც შენ მისცე ამის უფლება.

თუ მან ისეთი რამ თქვა, რაც შეურაცხყოფად შეიძლება მიიღო, თუმცა ეს გააზრებულად არ გაუკეთებია, მიუთითე, აუხსენი.

სათქმელი ბევრი შეიძლება გქონდეს, თუმცა ეს სათქმელი მას არ უნდა “მიაყარო”, არ უნდა სცადო მისი ჩქარ-ჩქარა დარწმუნება, საერთოდ, არ უნდა სცადო მისი დარწმუნება. ასე შეხედე:

1. შეამოწმე რა ინფორმაცია აქვს
2. თუ ინფორმაცია აკლია, შეუვსე ეს ინფორმაცია და კითხე რას ფიქრობს ამაზე

მნიშვნელოვანია ღია შეკითხვების დასმა – ღია არის შეკითხვა, რომელიც ითხოვს ვრცელ პასუხს, დაფიქრებას. მაგალითად, არ კითხო “მოგწონს ძალადობა?“, კითხე – “რას ფიქრობ ამ ძალადობის ფაქტებზე?” კითხე რას ფიქრობს, რატომ ფიქრობს ასე, რა ინფორმაციას ეყრდნობა.

თუ შეკითხვაზე პასუხის გაცემა გაუჭირდა, შეგიძლია მიეხმარო, გაუზიარო შენი ინფორმაცია, ასე გახდები მისი დამხმარე ამ საუბარში და არა მოწინააღმდეგე.

ეცადე, რომ მან უფრო მეტი ისაუბროს, ვიდრე – შენ. შენი პასუხები და კითხვები კი იყოს მაქსიმალურად ეფექტიანი, ხარისხიანი, ზუსტი.

არ აჩქარდე, მიეცი საშუალება გადმოსცეს მისი აზრი, არ დაუტოვო განცდა, რომ დროის ან ასეთი საუბრის გამოცდილების ნაკლებობის გამო ვერ გითხრა რაღაც ისე, როგორც სურდა, რომ ეთქვა.

როდესაც ბევრი სათქმელი გაქვს, შეიძლება მოგეძალოს სურვილი, რომ ყველაფრის თქმა მოასწრო, ყველაფერზე მოიპოვო თანხმობა.

ეს თითქმის შეუძლებელია. სჯობს რამდენიმე საკითხის საფუძვლიანად განხილვა, ვიდრე ბევრი საკითხის – ზედაპირულად.

როგორ შეგიძლია აარჩიო რა საკითხების განხილვა გსურს პირველ რიგში?

• რომელი გაღელვებს ყველაზე მეტად? მაგალითად შენ რაც გადაგხდა ან გაწუხებს ყველაზე მეტად.
• რომელ საკითხზე შეგიძლია ყველაზე მყარად საუბარი?
• რომელ საკითხზე უფრო გაგიმარტივდებოდა ამ ადამიანთან საუბარი? მაგალითად, თუ იცი, რომ მისთვის უკიდურესად მიუღებელია კუბოს დაწვის ინციდენტი, ნუ დაიწყებ ამ საკითხით (თუ თვითონ გკითხა, შეგიძლია ისევ სხვა საკითხით დაწყება შესთავაზო).

შეთანხმებას შეიძლება ვერ მიაღწიოთ, მაგრამ თუ შენ მოახერხე მისი დაფიქრება კონკრეტულ საკითხზე, ეს უკვე ნაყოფიერი საუბარია.

თუ ეს ადამიანი შენი ახლობელია, კიდევ გექნება დრო რომ ესაუბრო, შეგიძლია გაანაწილო სასაუბრო საკითხები, გამოიყენო ეს უპირატესობა.

ზუსტად რას გულისხმობს? რა წყაროს ეყრდნობა (ჭორი, სურათი, ვიდეო..)? რამდენად დარწმუნებულია ამ ინფორმაციაში?

ერთის მხრივ, უნდა ჩაეძიო ნათქვამში, თხოვო განმარტოს, მოიყვანოს წყარო.

მეორეს მხრივ, კუთხეში მიღწევა და “აღიარებითი ჩვენების” მოპოვება არ არის შენი მიზანი. დააფიქრე, დააეჭვე.

აჩვენე ვიდეო, გაუგზავნე ლინკი. მხოლოდ თქმა არ არის საკმარისი.

ამაში ჩვენი მასალა დაგეხმარება – ყველა არგუმენტი დატვირთულია სხვადასხვა მასალით და ლინკით.

შეუძლებელია ყველაფერი იცოდე. თუ ის რაიმე ისეთ კითხვას დაგისვამს, რომელზე პასუხიც არ გაქვს, ნუ შეეცდები სანახევრო პასუხის გაზიარებას, თავის თუ საკუთარი მხარდამჭერის გამართლებას. თქვი, რომ არ იცი და მზად ხარ გადაამოწმო საუბრის შემდეგ.

ზოგჯერ, შეიძლება გაგიჩნდეს უმწეობის განცდა – უზიარებ მას მასალას, წყაროს, ვიდეოს, ფოტოს, თუმცა ეს არასდროსაა საკმარისი – იქნებ ის გამოცემა იტყუება? ან ვიდეოა გაყალბებული? ან ფოტოშოფით არის დამუშავებული? იქნებ თვითონ აქციის მონაწილეები სცემენ ერთმანეთს მერე რომ პოლიციას დააბრალონ?

ასეთ დროს, ნაცვლად მტკიცების გაგრძელების, დასვი შეკითხვა: “კიდევ რა შემიძლია გითხრა ან გაგიზიარო, რომ შენ ეს დაიჯერო?” საბოლოოდ, ყველა რაღაცას ვეყრდნობით – ზოგჯერ საკუთარი თვალით ნანახს, და უფრო ხშირად – გავრცელებულ ინფორმაციას.

შეიძლება კითხვის შებრუნებაც, მაგალითად “შენ არ გაქვს ფაქტი, რომ ომის დაწყებას გვაძალებდა ვინმე, თუმცა მე მთხოვ ფაქტებს X საკითხზე”.

ზოგჯერ, ნათქვამი შეიძლება გავდეს არგუმენტს და არ იყოს. სანამ ამ არგუმენტის განეიტრალებას შეუდექი, არის ეს რეალური თუ მოჩვენებითი, “ვითომ-არგუმენტი”?

შეიძლება შეგხვდეს რამდენიმე სახის “ვითომ-არგუმენტი”:

1. გაუგებარი ლოგიკის – მაგალითად “იქ ნაცები დგანან!”, ან “საფრანგეთშიც უცემია პოლიციას მომიტინგე”. ამ არგუმენტების განეიტრალება შეიძლება, თუმცა, სანამ ამ საუბარს წამოიწყებ დასვი კითხვები – რას გვეუბნება ეს ფაქტი? რა დასკვნის გაკეთებაში გვეხმარება? რა კავშირშია ჩვენს საუბართან?
2. მცირე არგუმენტის გაზვიადება – შეიძლება არგუმენტი ლოგიკურად გამართული იყოს, თუმცა არ იყოს იმ საკითხის საპირწონე, რომელსაც განიხილავთ. მაგალითად, შეიძლება ორივე შეთანხმდეთ, რომ ქვის სროლა არ არის კარგი და დასასჯელია, მაგრამ როდესაც მეორე მხარეს 400+ ნაცემი ადამიანია, ქვის სროლის ავკარგიანობაზე ვრცელი საუბარი აღარ არის გამართლებული.
3. მსხვილი არგუმენტის გაუბრალოება – მეორეს მხრივ, შეიძლება მოუყვე თუ როგორი დიდი მასშტაბის ძალადობას აქვს ადგილი, თუმცა შეგხვდეს რეაქცია – “კი, ცუდია, მაგრამ ხდება ხოლმე”, ეს არის შენი ნათქვამის გაუბრალოების მცდელობა. აქ შეგიძლია დასვა კითხვა: “კიდევ რა უნდა მოხდეს, ეს რომ შენთვისაც მიუღებელი გახდეს?”, ან “სად გადის შენთვის ზღვარი?”